کد مطلب:29080 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:106
در نگاهی گذرا و سطحی به این سخنان، چنین می نماید كه امام علیه السلام خویش را ستایش می كند و ممكن است برای خواننده این توهّم را ایجاد كند كه این سخنان با كلام خداوند متعال كه می فرماید:«فَلَا تُزَكُّواْ أَنفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَی؛[1] پس خودتان را منزّه مشمارید. او به [ حال ] كسی كه پرهیزگاری نموده، داناتر است»، منافات دارد، با آن كه خود آن حضرت به كلام خداوند اشاره می كند كه: ولو لا ما نَهَی اللَّه عنه مِن تزكیة المرءِ نفسَه، لَذَكر ذاكرٌ فضائلَ جمّةً.[2]. اگر نهی خداوند از تنزیه خویشتن (خودستایی) نبود، ذاكری[3] فضایل بسیاری را ذكر می كرد. و این سخن، ممكن است نشانی از ستودن خویش و چگونگی آن و حلال و یا حرام بودن آن باشد؛ چون تردیدی نیست كه امام علی علیه السلام به وظیفه شرعی خودْ عمل می كرد و چاره ای هم از آن نبود و اگر خودستایی و تعریف شخص از خودْ خلاف واقع باشد، قطعاً حرام است و اگر راست باشد، ولی مصلحتی آن را الزامی نكند، بی تردیدْ چنین خودستایی ای مذموم است؛ ولی اگر دارای مصلحت باشد، بدون شك، كاری شایسته است. گزیده سخنْ آن كه اگر بر ستایش از خویش، مصلحت مهم و الزام آوری مترتّب باشد (مثلاً برای احقاق حق و دفاع از حقوق باشد)، تردیدی در وجوب آن نداریم و اگر شخصی از ترس آن كه چنین كاری خودستایی است، از آن دوری كند، قطعاً كاری ناشایست و حرام انجام داده است و زمینه نابودی حقایق و ارزش ها را فراهم آورده است... از این روست كه وقتی سخنان امام علیه السلام در ستایش از خویشتن را می نگریم، در آنها دفاع از شخصیت انسان مظلومی را می بینیم كه لزوم كنار زدن پرده از چهره حقّ پنهان و از دست رفته، وی را به این كار می كشاند، در شرایطی كه گسترش فتنه ها اجازه سخن راندن از حق را نمی دهد و همه برای كریه نشان دادن چهره حقْ سخن می گویند و تهمت می زنند و بدان تشویق می كنند. امام علیه السلام برای كنار زدن ابرهای تیره از آسمان زندگی فكری جامعه و بیان آنچه بود و آنچه كه بر سر حق می آوردند، از خودْ سخن گفته است؛ و گرنه حقیقت زندگی صادقانه و شخصیت والای آن حضرت، برتر از آن است كه وی به خودستایی بپردازد و یا آن كه حبّ نفس در وجودش باشد. لازم است برای تبیین پاره ای از پرسش هایی كه درباره ستایش امام علیه السلام از خویش و بیان فضایل و نشانه های عظمت خود به ذهن می آید، به مواردی اشاره كنیم:
یكی از بخش های ارزشمند و بیدارگر در خطبه ها و نامه های علی علیه السلام سخنانی است كه ابعاد شخصیت بی نظیر وی را می نمایاند. آنچه كه در این فصل خواهد آمد، گوشه هایی از این سخنان ارجمند است و نمونه های دیگر آن را در فصل های گوناگون كتاب می توان یافت.
انجام دادن فرمان خدا در خصوص تبیین نعمت های وی
بیان حقایق تاریخی
دفاع مظلومانه از حق
دفاع از حقّ مردم
دفاع از خود در برابر هجوم گسترده تبلیغاتی